Το πρόβλημα της υποκειμενικότητας στην εφαρμογή των νόμων

Μπορεί η εφαρμογή των νόμων να είναι εντελώς αντικειμενική; Μπορούμε να αποφύγουμε την υποκειμενικότητα των δικαστών και των διαφόρων επιτροπών και συμβουλίων που αναλαμβάνουν να κρίνουν υποθέσεις με βάση τους νόμους;

Υπάρχουν δύο βασικά προβλήματα:

1. Οι νόμοι δε μπορρούν να αυτοερμηνευθούν, όπως ακριβώς μια εξίσωση ή μια επιστημονική θεωρία δε μπορεί να αυτοελεγχθεί. Πρέπει κάποια διάνοια να την ελέγξει, βασισμένη βέβαια στους εκ των προτέρων ορισμένους κανόνες της λογικής κι όχι στις προσωπικές της προτιμήσεις. Έτσι και τη νομιμότητα των πράξεων την κρίνουν αναγκαστικά άνθρωποι, βασισμένοι στους εκ των προτέρων ορισμένους νόμους. Έτσι, μοιραία πάντα υπάρχει ο κίνδυνος οι εφαρμοστές των νόμων να παρεμβάλλουν την υποκειμενικότητά τους. Το πρόβλημα αυτό θα μπορούσε πιθανώς να λυθεί με ηλεκτρονικούς δικαστές, αλλά προς το παρόν είναι επιστημονική φαντασία.

2. Οι νόμοι δεν προβλέπουν όλες τις περιπτώσεις. Όσο προνοητικός κι αν είναι ο νομοθέτης, κάθε τόσο προκύπτουν πράξεις για τις οποίες ο νόμος δεν ορίζει κάτι σαφές και τότε καλούνται (άνθρωποι πάλι) να ερμηνεύσουν τι θα προέβλεπε ο νομοθέτης ΑΝ είχε στο μυαλό του και αυτήν την περίπτωση όταν συνέτασσε το νόμο. Πώς το κάνουν αυτό; Κάθε νόμος έχει δύο μέρη: Το πνεύμα και το γράμμα. Στο πρώτο εξηγεί τους στόχους του σε πιο απλή γλώσσα (γιατί φτιάχτηκε) και στο δεύτερο τι ακριβώς προβλέπει σε νομική γλώσσα. Αν το πρώτο μέρος είναι αρκετά αναλυτικό, είναι εφικτό να συναχθεί τι θα προέβλεπε το δεύτερο μέρος για την περίπτωση που μας απασχολεί. Αυτό το πρόβλημα είναι πιο σύνθετο και θα μπορούσε ίσως να αντιμετωπιστεί μόνο με πολύ εξελιγμένη τεχνητή νοημοσύνη. Όμως, αν ποτέ αυτή δημιουργηθεί, μπορεί τελικά να μη διαφέρει από την αναθρώπινη υποκειμενικότητα.

Μια σκέψη σχετικά μέ το “Το πρόβλημα της υποκειμενικότητας στην εφαρμογή των νόμων

  1. Ωραίος ο προβληματισμός.
    Ωστόσο, ως προς το 1: Η διάνοια που ελέγχει τους νόμους δεν το κάνει μόνο βάσει των κανόνων της λογικής, αλλά και άλλων νόμων. Επομένως, πρόκειται για ένα μη πλήρες σύστημα. Η δε νομιμότητα δεν πρέπει να θεωρείται ούτε παντοτινή, ούτε απόλυτη· εξυπηρετεί συγκεκριμένους σκοπούς, ρητούς ή μη, και ελέγχεται ως προς το βαθμό στον οποίο το πετυχαίνει. Δηλαδή δεν πρόκειται για αυτοσκοπό, αλλά μάλλον για μέσο προς επίτευξη άλλου σκοπού (π.χ. της δικαιοσύνης, αλλά όχι πάντοτε ούτε παντού).
    Ως προς το 2: Οι νόμοι, όπως και η ερμηνεία τους, είναι δυναμικοί. Συχνά ο βαθμός προσαρμοσιμότητάς τους είναι ενδεικτικός και της ποιότητάς τους. Αυτή, όμως, η ευελιξία, συχνά παρέχεται εις βάρος της σαφήνειας, της ακρίβειας, ακόμα και της εφαρμοσιμότητας (εδώ μπαίνει η διοίκηση και οι δικαστές, με το σύστημα της διάκρισης και του αλληλοελέγχου των εξουσιών να είναι αρκετά αποτελεσματικό, τουλάχιστον στη θεωρία). Η ιδέα της λογικής δικαιοσύνης ακούγεται ελκυστική, παρότι πιστεύουν πολλοί ότι το Δίκαιο σπάνια είναι ψηφιακό και συχνά βρίσκεται κάπου ανάμεσα στο 0 και στο 1. Προσωπικά πιστεύω ότι ένα καλό πρόγραμμα μπορεί σε αρκετές περιπτώσεις να έχει εντυπωσιακά καλά αποτελέσματα, αλλά μπορεί η κοινωνία να αντέξει τις περιπτώσεις που θα κάνει λάθος;

Αφήστε απάντηση στον/στην Δημήτρης Χατζηφωτεινός Ακύρωση απάντησης

Ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για την εξάλειψη των ανεπιθύμητων σχολίων. Μάθετε πως επεξεργάζονται τα δεδομένα των σχολίων σας.