- Τα πάντα φτιάχνονται από χημικά στοιχεία
Δεν υπάρχει διάκριση ανάμεσα σε «φυσικές» και «χημικές» ουσίες. Όλες οι ουσίες που βρίσκουμε στη φύση (φυσικές) κι όσες παράγει ο άνθρωπος (τεχνητές) είναι χημικές. Συνεπώς, είναι αδύνατη π.χ. μια διατροφή «χωρίς χημικά».
Η μόνη πραγματική διάκριση ανάμεσα σε «χημικό» και «φυσικό» αφορά στις μεθόδους επεξεργασίας των ουσιών: Η χημική μέθοδος οδηγεί στο σχηματισμό νέων ουσιών (π.χ. η ηλεκτρόλυση του νερού δίνει υδρογόνο και οξυγόνο), ενώ η φυσική μέθοδος όχι (π.χ. η μίξη σταφίδας και στραγαλιών σε ένα μπολ δίνει απλά μίγμα σταφίδας και στραγαλιών).
- Η δόση κάνει μια ουσία επικίνδυνη
Κάθε ουσία είναι δυνητικά τοξική αν υπερβεί μια ποσότητα (και ασφαλής αν δεν την υπερβεί). Συνεπώς, για να αποφανθούμε αν ένα προϊόν είναι επικίνδυνο, πρέπει να γνωρίζουμε:
- σε ποια ποσότητα περιέχει τη δυνητικά επικίνδυνη ουσία
- ποια είναι η ανεκτή ποσότητα για τον άνθρωπο.
Έτσι, κάθε άνθρωπος έχει στο σώμα του μικρές ποσότητες αρσενικού ή υδραργύρου, ουσίες παραδοσιακά «τοξικές» , όμως δεν ασθενεί από αυτές. Από την άλλη, άνθρωποι έχουν νοσηλευτεί από υπερβολική κατανάλωση (καθαρού) νερού!
Αυτό δε σημαίνει ότι μπορούμε να καταναλώνουμε οτιδήποτε, αρκεί να είναι μικρή η ποσότητα. Κάποιες ουσίες συσσωρεύονται στο σώμα μας και μπορεί να φθάσουν σε τοξικά επίπεδα μετά από χρόνια. Επίσης, για κάποιες ουσίες το όριο ασφαλείας είναι πολύ χαμηλό. Π.χ. ένα τσιγάρο είναι αρκετό για να υπερβεί κανείς την ασφαλή ημερήσια δόση νικοτίνης.
- Δεν υπάρχει διαφορά ανάμεσα στη φυσική και τη συνθετική έκδοση μιας ουσίας
Υπάρχουν χιλιάδες διαφορετικοί τρόποι να παράγει κανείς νερό. Αν δώσετε καθαρό νερό για ανάλυση σε χημείο, δε μπορούν να σας πουν με ποιον τρόπο παρασκευάστηκε. Θα μπορούσε π.χ. να προέρχεται από απόσταξη βρόχινου νερού, από αντίδραση υδρογόνου κι οξυγόνου ή από αντίδραση σόδας με ξύδι.
Αυτό συμβαίνει επειδή οι ιδιότητες μιας ουσίας εξαρτώνται μόνο από τη χημική της σύσταση, (ποια άτομα την αποτελούν και πώς είναι διατεταγμένα στο μόριο) και όχι από τη διαδικασία με την οποία προέκυψε.
Έτσι, π.χ. μια βιταμίνη που φτιάχτηκε σε εργαστήριο είναι η ίδια με εκείνη που υπάρχει στη φύση. Παρ’ όλ’ αυτά, δε λείπουν τα παραπλανητικά προϊόντα, αφού τα συμπληρώματα διατροφής δεν ελέγχονται για την ακρίβεια των συστατικών τους από κανέναν φορέα.
- Οι φυσικές ουσίες δεν είναι απαραίτητα ασφαλείς/υγιεινές και οι τεχνητές απαραίτητα βλαβερές/λιγότερο υγιεινές.
Όπως εξηγήσαμε παραπάνω, αυτό που μετράει είναι ποια είναι η ουσία κι όχι το πώς παράχθηκε. Το αρσενικό είναι εξίσου δηλητηριώδες είτε βρεθεί στη φύση είτε σε εργαστήριο.
Επιπλέον, η φύση είναι γεμάτη δηλητηριώδεις ουσίες. Ο φυσικός κόσμος διακατέχεται από τυχαιότητα και δε φτιάχτηκε με γνώμονα τις ανάγκες του ανθρώπου. Η μηλιά δεν κάνει μήλα για να τα φάμε αλλά για να αναπαραχθεί. Της είναι αδιάφορο αν θα είναι ασφαλές ή θρεπτικό τρόφιμο για εμάς ή άλλους οργανισμούς.
Βέβαια, εξελιχθήκαμε για να ζούμε στο φυσικό περιβάλλον, οπότε θα περίμενε κανείς να έχουμε προσαρμοστεί ώστε τα διαθέσιμα τρόφιμα στη φύση να είναι τα πλέον ασφαλή και θρεπτικά για εμάς. Όμως η εξέλιξη δε δουλεύει έτσι. Είναι μια ισχυρή, αλλά αργή διαδικασία και είναι πάντοτε σε εξέλιξη, δεν ολοκληρώνεται ποτέ. Έτσι, πάντα θα είμαστε μόνο μερικώς προσαρμοσμένοι στις φυσικές ουσίες.
Αντίθετα, στο εργαστήριο μπορούμε συχνά να σχεδιάσουμε ουσίες ακριβώς όπως τις θέλουμε -αντι να περιμένουμε την εξέλιξη να αλλάξει εμάς! Παρ’ όλ’ αυτά, δεν είναι εύκολο να συναγωνιστούμε εξέλιξη δισεκατομμυρίων ετών, γι’ αυτό τα φυσικά προϊόντα παραμένουν ανώτερα σε πολλές περιπτώσεις. Όμως, αυτό δεν έχει να κάνει με το ότι είναι φυσικά και είναι θέμα χρόνου να αλλάξει.
- Οι χημικές ενώσεις δε διατηρούν τις ιδιότητες των συστατικών τους
Το υδρογόνο είναι εύφλεκτο, όμως το νερό δεν είναι! Τα υδατικά διαλύματα του νατρίου και του χλωρίου είναι καυστικά και διαβρωτικά. Όμως, η ένωσή τους (αλατόνερο) δεν είναι!
Έτσι, όταν μια ουσία περιέχει ένα επικίνδυνο συστατικό, έχει σημασία σε ποια μορφή το περιέχει κι αν εκδηλώνει τις ιδιότητές του ή όχι. Δεν πίνουμε χλωρίνη αλλά τρώμε αλάτι!
Πηγή έμπνευσης:
Λίγη Επιστήμη να γουστάρουμε 